CÁCH SƠ CỨU CHUẨN CHO NẠN NHÂN GẶP TAI NẠN GIAO THÔNG

Tai nạn giao thông là một vấn nạn ở Việt Nam, với hàng chục ngàn vụ xảy ra mỗi năm, làm hàng nghìn người chết và bị thương. Việc giúp đỡ người bị tai nạn vừa là cách thức thể hiện tình người đúng lúc, vừa là yêu cầu được quy định trong pháp luật.

Khi quyết định giúp đỡ một ai đó đang nằm trên đường do tai nạn giao thông, hãy đảm bảo rằng bạn nắm vững những nguyên tắc thiết yếu và một số kĩ thuật cấp cứu cơ bản. Dưới đây là những việc bạn cần làm theo trình tự:

• Bảo vệ hiện trường
• Giữ bình tĩnh
• Đánh giá nhanh hiện trường
• Gọi hỗ trợ và dịch vụ cấp cứu
• Cấp cứu cho nạn nhân
• Bàn giao cho đội cứu hộ
• Trang bị túi sơ cứu khi tham gia giao thông

1. Bảo vệ hiện trường

Nếu thấy nạn nhân đang nằm trên lề đường, bạn hãy tấp xe vào lề theo chiều mình đang đi sao cho xe nằm hoàn trong làn đường an toàn. Nhưng nếu nạn nhân đang nằm giữa đường, hãy dùng xe của bạn như một barrier đặt phía trước nạn nhân, bật đèn cảnh báo khẩn cấp trên xe nếu có. Bạn cũng có thể dùng những thứ khác để làm barrier như cành cây, đá tảng, chai nước … bất cứ thứ gì để cảnh báo các phương tiện giao thông khác.

Khoảng cách đặt cảnh báo tùy thuộc vào tốc độ của xe cộ đang lưu thông trên đường. Trong thành phố, có thể chỉ cần đặt cảnh báo trước vài mét, nhưng ở đường vắng hoặc trên cao tốc, cần đặt cảnh báo trước nơi xảy ra tai nạn tới 50-150m. Nếu có nhiều người, hãy cắt cử 1-2 người làm nhiệm vụ ra dấu cảnh báo các xe đang đi tới.

2. Giữ bình tĩnh

Điều quan trọng đối với nạn nhân và kể cả với bạn – người cứu giúp – là phải giữ được bình tĩnh. Điều đó giúp bạn đưa ra những quyết định xử lí sáng suốt. Nếu bạn cảm thấy bản thân đang hoảng sợ, hãy nhắm mắt và hít một hơi thật sâu để tập trung cho nhiệm vụ trước mắt của mình.

Tránh để cho bất cứ người nào đang hoảng loạn tại hiện trường. Người đó có thể là người đi cùng nạn nhân hoặc người chứng kiến. Sự hoảng loạn của họ chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình giúp đỡ người bị tai nạn. Hãy trấn an họ hoặc nếu không làm được thì yêu cầu họ tránh ra một nơi an toàn để bạn tiếp tục làm việc.

3. Đánh giá nhanh hiện trường

Mặc dù bản năng đầu tiên của bạn sẽ là kêu cứu, nhưng hãy dành một vài giây để đánh giá nhanh tình hình hiện trường lúc đó:

• Có bao nhiêu nạn nhân?
• Có trẻ em hay không?
• Có ai bị kẹt trong phương tiện bị tai nạn không?
• Có xăng chảy, lửa cháy, khói, hay nguy cơ nổ nào không?
• Bản thân mình có đang an toàn hay không?

4. Gọi hỗ trợ và dịch vụ cấp cứu

Sau khi đánh giá nhanh hiện trường, hãy gọi điện cho dịch vụ hỗ trợ khẩn cấp. Đôi khi trong lúc bối rối bạn có thể quên hoặc nhầm lẫn giữa những số này, vì vậy điều bạn có thể làm ngay bây giờ là lưu chúng vào máy điện thoại sao cho dễ tra cứu nhất khi cần.

Hãy thông báo cho nhân viên trực tổng đài về:

• Vị trí xảy ra tai nạn
• Tình trạng sơ bộ của nạn nhân
• Tình trạng giao thông có thể ảnh hưởng đến việc tiếp cận của xe cấp cứu (tắc đường, đường nhỏ hẹp …)
• Hỏi họ xem mình có thể làm gì cho nạn nhân (nếu bạn không nắm rõ hoặc đang bối rối).

Chắc chắn rằng sau đó bạn vẫn giữ khả năng liên lạc hai chiều với dịch vụ cấp cứu.

Ngoài ra, trong suốt quá trình, hãy liên tục kêu gọi những người khác trên đường hỗ trợ bạn giúp đỡ người bị tai nạn.

5. Cấp cứu cho nạn nhân

Đây là bước mà chúng ta thường e ngại và lúng túng nhất do không biết bắt đầu từ đâu. Lời khuyên là nếu bạn không biết rõ mình nên làm gì thì tốt nhất là … không làm gì. Hãy chỉ dừng lại ở bước gọi điện cấp cứu và bảo đảm an toàn cho nạn nhân. Việc cố gắng giúp đỡ người bị tai nạn khi không hiểu những nguyên tắc căn bản của cấp cứu có thể sẽ khiến tình trạng nạn nhân tệ thêm.

5.1. Kiểm tra mức độ nguy hiểm của tình huống

Lẽ dĩ nhiên bạn phải đảm bảo an toàn cho chính mình thì mới có thể giúp đỡ người bị tai nạn được. Hãy đánh giá xem mình có gặp nguy hiểm khi tiếp cận nạn nhân không: liệu có nguy cơ cháy nổ nào không, hay bị phương tiện giao thông đè đổ vào người. Nếu nguy cơ quá lớn, tốt hơn hết là bạn không nên liều lĩnh và đợi dịch vụ cấp cứu đến.

5.2. Tiếp cận nạn nhân

Đầu tiên hãy đánh giá xem nạn nhân có tỉnh táo hay không.

• Nạn nhân còn tỉnh táo khi bạn thấy họ đang mở mắt, có thể giao tiếp được với bạn (bằng lời nói, cử chỉ), hoặc đang khóc, đang la hét.
• Nạn nhân là bất tỉnh khi bạn lay nhẹ, vỗ nhẹ vào người họ, đồng thời gọi thật to mà họ không có phản ứng lại.

5.3. Tuyệt đối không di chuyển nạn nhân

Đây là nguyên tắc tối quan trọng nhưng thường bị người cứu giúp vi phạm. Nên nhớ rằng có nhiều tổn thương trong cơ thể nạn nhân mà bằng mắt thường bạn không thể nhìn thấy, đặc biệt là gãy xương và chấn thương sọ não, cột sống, tủy sống. Khi bạn di chuyển nạn nhân sẽ khiến tổn thương của họ nặng thêm, thậm chí có thể giết chết nạn nhân ngay lập tức.

Bạn chỉ nên di chuyển nạn nhân sang vị trí khác khi xảy ra tình huống nguy hiểm đến tính mạng của họ như:

• Nguy cơ cháy nổ, điện giật, ngạt khí gần nơi nạn nhân nằm.
• Nạn nhân bị kẹt trong phương tiện giao thông không thuận lợi để cấp cứu (tuy nhiên nếu thấy quá khó khăn thì không nên cố đưa nạn nhân ra).
• Nạn nhân nằm trên lòng đường và đang có nguy cơ cao bị xe khác lao vào (trường hợp bạn chưa kịp đặt cảnh báo).

Trường hợp bắt buộc phải di chuyển nạn nhân, cần tránh các động tác làm xoắn vặn, gập cổ, gập người. Tốt nhất là có nhiều người cùng nâng bệnh nhân để giữ thẳng lưng, cổ trong quá trình di chuyển. Nếu chỉ có một mình bạn thì nên túm lấy cổ áo hoặc nách để kéo lê đi chứ không bế nạn nhân dậy.

5.4. Kiểm tra đường thở

Thở là hoạt động tiên quyết để duy trì sự sống. Nếu một người đang bất tỉnh, điều quan trọng là phải biết họ có đang còn thở không.

Đặt một tay lên trán và một tay đỡ nhẹ vào cằm nạn nhân, ghé sát mặt của bạn gần miệng và mũi họ để cảm nhận luồng hơi thở. Bạn cũng có thể đặt tay lên ngực của nạn nhân để cảm nhận cử động thở của lồng ngực.

Nếu nạn nhân không thở, ngay lập tức thực hiện quy trình hồi sinh tim phổi (CPR). Video dưới đây sẽ mô phỏng cách thực hiện CPR đúng kĩ thuật.

Bạn cần thực hiện CPR đến khi nạn nhân tự thở trở lại, hoặc đến khi đội cấp cứu có mặt và bạn bàn giao nạn nhân cho họ.

Nếu bạn không biết cách thực hiện CPR, đừng cố thử, thay vào đó hãy hỏi những người xung quanh có ai biết không và kêu gọi họ trợ giúp.

5.5. Cầm máu

Quan sát trên người bệnh nhân có những vết thương đang chảy máu không. Nếu thấy những chỗ máu đang phụt ra thành tia, hoặc đùn ra liên tục thành dòng, hãy lấy một miếng gạc, mảnh vải, hoặc quần áo cuộn lại, đặt lên chỗ máu chảy và ấn mạnh xuống để cầm máu.

Nếu nạn nhân còn tỉnh táo, bạn có thể yêu cầu họ đè mạnh lên vị trí chảy máu để bạn rảnh tay làm những việc khác.

Ghi nhớ: Vấn đề vô khuẩn không phải là việc quá quan trọng khi tiến hành cấp cứu. Tuy nhiên chúng ta cũng không nên dùng vật quá bẩn để làm băng gạc cầm máu.